فیلم / همه چیز درباره قیام ۱۷ شهریور ۵۷
۲۱ روز پس از واقعه آتش سوزی سینما رکس آبادان، دولت شریف امامی با اعلام ممنوعیت راهپیمایی، اعتراض مردم را برانگیخت به طوری که آنها توسط روحانی ای به نام یحیی نوری در روز ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ به خیابان‌ها آمدند و راهپیمایی گسترده‌ای را علیه دولت پهلوی برگزار کردند. با وجود اینکه از ساعت ۶ صبح روز جمعه توسط فرماندار تهران، ارتشبد غلامعلی اویسی حکومت نظامی اعلام شده بود اما مردم به این موضوع اعتنایی نکردند و به میدان ژاله تهران رفتند. دستگاه امنیتی رژیم پهلوی بدون حضور در بین مردم و از طریق هلیکوپترهای نظامی شرایط را تحت کنترل خود درآوردند و نظامیان شروع به کشتار مردم معترض کردند. پس از آن، درگیری‌های خیابانی گسترده‌ای در شهرهای مختلف کشور درگرفت.
تعداد کشته شدگان تظاهرات ۱۷ شهریور ۵۷
درخصوص تعداد کشته شدگان تظاهرات ۱۷ شهریور آمار مختلفی وجود دارد. فرمانداری نظامی تهران معتقد بود ۸۷ کشته و ۲۰۵ مجروح از این تظاهرات به جا مانده است. اما مخالفان حکومت اعلام کردند که در این روز بیش از ۴۰۰۰ نفر کشته شده‌اند. میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن رویدادهای انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود مدعی شد که ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفته‌اند.
نام‌های تظاهرات ۱۷ شهریور ۵۷
هفدهم شهریور در ادبیات انقلاب اسلامی ایران با نام‌های جمعه سیاه و جمعه خونین شناخته میشود.
واکنش‌ها به کشتار ۱۷ شهریور ۵۷
در روز ۱۸ شهریور، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمدرضا گلپایگانی، سید محمد کاظم شریعتمداری و سید روح الله خمینی در روز ۱۸ شهریور در واکنش به کشتار خونین میدان ژاله بیانیه‌هایی را منتشر کردند تا این عمل جنایت آمیز دولت پهلوی را محکوم کنند. به دنبال آن، مردم و بازاریان در شهرهای مختلف اعتصاب کردند. کارگران پالایشگاه نفت تهران هم در اعتراض به این عمل دست به اعتصاب زدند.
اعدام عاملان کشتار ۱۷ شهریور ۵۷
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دادگاه‌های انقلاب در شهرهای مختلف ایران برپا شد که شش افسر ارتش به دلیل شرکت مستقیم در کشتار ۱۷ شهریور، در ۲۹ فروردین ۵۸ با حکم اعدام رو به رو شدند.
۱۷ شهریور ۵۷ در اروپا
این فاجعه خونین در روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون‌های کشورهای اروپایی با واکنش‌های شدیدی همراه بود. به طوری که به مناسبت این روز، راهپیمایی‌های بزرگی در پاریس و آلمان علیه رژیم پهلوی برگزار شد. در لندن هم تعدادی از دانشجویان در ادارات سازمان ملل اعتصاب غذا کردند. نشریات کشورهای اروپایی از این کشتار به عنوان سپتامبر سیاه و ۸ سپتامبر خونین یاد کردند.
پیام امام خمینی (ره) پس از کشتار ۱۷ شهریور ۵۷
امام خمینی (ره) پس از کشتار ۱۷ شهریور پیامی را به هموطنان مظلوم ایران فرستادند و اعمال وحشیانه رژیم پهلوی را محکوم کردند:
چهره ایران امروز گلگون است و دلاوری و نشاط در تمام اماکن به چشم می‌خورد. آری این چنین است راه امیرالمؤمنین علی علیه السلام و سرور شهیدان امام حسین علیه السلام. ای کاش خمینی در میان شما بود و در کنار شما در جبهه دفاع برای خدای تعالی کشته می‌شد. باید علما و روشنفکران ملت در زیر چکمه دژخیمان خرد شوند تا کسی خیال آزادی به خود راه ندهد. شما ای ملت محترم ایران که تصمیم گرفته‌اید خود را از شر رژیم شاه خلاص گردانید، در رفراندومی که در سوم و چهارم شوال در برابر ناظران سراسر جهان انجام دادید، به دنیا نشان دادید که رژیم شاه جایی برای خود در ایران ندارد.
پیام تظاهرات ۱۷ شهریور ۵۷
مردم در تظاهرات ۱۷ شهریور با حضور در خیابان‌ها شعار "مرگ بر شاه" و "درود بر خمینی" سر دادند. آنها با سر دادن شعار "نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی ” فریاد آزادی خود را به گوش جهانیان رساندند.
حمایت آمریکا از کشتار ۱۷ شهریور ۵۷
پس
از وقوع فاجعه ۱۷ شهریور، خبر حمایت کارتر از شاه ایران در رسانه‌ها منتشر
شد. اگر چه تا پیش از این آمریکا خود را حامی حقوق بشر معرفی کرده بود اما
کارتر در تماسی با محمدرضا شاه، این عمل خشونت‌آمیز را تایید کرد.
گردآوری : اداره اسناد و انتشارات اداره کل بنیاد شهید و امور ایثارگران خراسان جنوبی/پخش خبراز صدا و سیمای استان خراسان جنوبی
